Ένας τόπος που δεν θα πληγώσει την αισθητική. Αντίθετα η ατμόσφαιρα στα τρία μικρά χωριουδάκια των Μύλων που τα συνδέει μια ονειρεμένη διαδρομή, οι παλιού νερόμυλοι με τις τεράστιες άφουκλες, το παλιό υδραγωγείο με τους πανέμορφους καταρράκτες, το γραφικό δρομάκι ανάμεσα στα πρεβόλια, στα πλατάνια, τις ελιές, και τις κουκουμαριές, οι λιγοστοί κάτοικοι του χωριού καλόκαρδοι κι ευγενικοί, όλα μαζί λειτουργούν αθροιστικά, για ένα αξέχαστο οδοιπορικό.
δενδραΔεν χρειάζεται οδηγό για την επίσκεψη αρκεί ν’ ακολουθήσεις το δρόμο του νερού που σε βγάζει απ’ το Κουρνοχώρι στους Μύλους κι’ από κει στο «Ιερό» των πηγών και τους Αρχαίους Κούρους των Μελάνων, Το όνομά τους το πήραν απ’ τους πολλούς νερόμυλους που είναι διάσπαρτοι σ’ όλο το μήκος της διαδρομής των νερών. Το χωριό χωρίζεται σε τρεις ζώνες, τους κάτω, τους μεσαίους και τους πάνω Μύλους, που με την σειρά τους ανήκουν στο Δημοτικό διαμέρισμα των Μελάνων και βρίσκονται στο νοτιοανατολικό μέρος της ομώνυμης κοιλάδας.
Είναι ένα μέρος που απλόχερα η φύση το ‘χει ευνοήσει. Τα χωριουδάκια ακουμπούν πάνω στα καταπράσινα πρεβόλια και σε ένα ίσως τον μεγαλύτερο υδροφόρο άξονα του νησιού. Είναι ακόμα ευνοημένο λόγω της σχετικά μικρής απόστασης απ’ την πόλη της Νάξου και της παραλίες του νησιού.
Κάτω Μύλοι
Κι’ όταν φτάνεις στο πρώτο χωριουδάκι, συναντάς ένα σκηνικό πρωτόγνωρο για κάποιον που ζει στην πόλη. Εκεί λες και ο χρόνος έχει σταματήσει πριν 100 χρόνια. Βλέπεις χαμηλά μονόροφα σπίτια με τις αυλές, άδεια από ανθρώπους τα περισσότερα, μνημεία αλλοτινών εποχών. Ένα δύο στενάχωρα δωμάτια για να εξυπηρετούν τις ανάγκες της πολύτεκνης οικογένειας, το ένα είναι το μαεριό κι ο χώρος υποδοχής και τα’ άλλο η κρεβατοκάμαρα του σπιτιού. Έξω στην αυλή που είναι πιο ευρύχωρη, ένα δωμάτιο ακόμα ο ματζές ή μυτάτος και το φουρναριό αποτελούν τα βοηθητικά υποστατικά του σπιτιού.
παλιά πόρταΚι’ ενώ θα περίμενε κανείς να διακρίνει εδώ μία εικόνα ξεχωριστή στηναρχιτεκτονική φυσιογνωμία του χωριού, λόγω του πλήθους των βιοτεχνών μυλωνάδων, ως απότοκο της οικονομικής ευμάρειας από την εποχή της ακμής των νερόμυλων, παρ’ όλα αυτά τίποτα το διαφορετικό δεν διαφαίνεται που να δείχνει ότι οι μυλωνάδες είχαν κάποια διαφορετική οικονομική επιφάνεια απ’ τους άλλους Μελανίτες κτηνοτρόφους, κοπιαστές, εργάτες της γης.
Ήταν και αυτοί ένα κομμάτι του συστήματος της οικονομικής εκμετάλλευσης της τότε εποχής. Εκεί δεν ακούς πια παιδικές φωνές, αλλά μόνο το βούισμα τ’ ανέμου μέσα απ’ τις φυλλωσιές του κισσού κι απ’ τις τεράστιες κουκουμαριές, που αγέρωχες υψώνονται φύλακες-βιγλάτορες στην πόρτα του χωριού. Δεν ακούς πια τις νοικοκυρές να κουβεντιάζουν στα κατώφλια και στις αυλές αλλά μόνο στο θόρυβο του νερού που μονότονα κατρακυλά στη μεγάλη στέρνα του «Καλογριού».
Ένα περιέργο συναίσθημα σε διακατέχει σαν αυτό που νιώθεις όταν επισκέπτεσαι κάποιο μέρος μακρινό. Έχεις την αίσθηση ότι ανακαλύπτεις κάτι καινούριο απ’ το παρελθόν που το χαρακτηρίζει η απλότητα, έτσι ακριβώς όπως αποτυπώνονταν στον βίο των ανθρώπων που έζησαν πριν και όπως αποτυπώνονταν στον βίο των ανθρώπων που έζησαν πριν και όπως το βιώνουν και σήμερα οι ελάχιστοι ηλικιωμένοι που ζουν ακόμα μόνιμα σ’ αυτό το χωριό. Άδικα θ’ αναζητήσεις κάποιο στέκι για ν’ απολαύσεις τον καφέ ή το αναψυκτικό απολαμβάνοντας το υπέροχο τοπίο.
Μεσαίοι Μύλοι
μεσαίοι μύλοιΣτο δεύτερο χωριουδάκι, διακρίνιες μία άλλη νεότερη εποχή της δεκαετίας του 30. Μία συστάδα από διόροφα σπίται 5 έως 6 όλα κι όλα, αγωνίζονται να προστατευτούν το ένα δίπλα στο άλλο, λες και νιώθουν την αγωνία της διαφαινόμενης εγκατάλειψης. Τα τροχοφόρα εδώ δεν φθάνουν, με αποτέλεσμα το ασβεστωμένο πλακόστρωτο δρομάκι να διατηρεί για κάμποσος καιρό την ομορφιά του με την φροντίδα της ηλικιωμένης Μυλιώτισσας νοικοκυράς. Η ομορφιά και η καλαισθησια είναι έμφυτη κληρονομιά στις νοικοκυράδες του χωριού. Στόρια χειροποίητα απ τα επιδέξια χέρια της Μυλιώτισσας κόρης ντύνουν τα παράθυρα ενώ υπέροχες δαντέλες στολίζουν τα ντουλάπια κι’ άλλες γωνιές του σπιτιού. Και ακόμη γλάστρες παντού, στις κάτασπρες αυλές, στις σκάλες, στους δρόμους και στα μπαλκόνια φτιάχνουν μία αρμονική σύνθεση με το περιβάλλον. Ελιές, κυπαρίσσια, πορτοκαλιές, πλατάνια και άλλα αιωνόβια δένδρα φθάνουν μέχρι τις αυλές των σπιτιών, ενώ πάνω απ’ τον οικισμό βράχοι ξεφυτρώνουν μέσα από τις αξαριές τις σχοινιές και τις πυρνιές συνθέτοντας μια μαγευτική εικόνα. Εδώ τις απογευματινές ώρες ανοίγει ένα μικρό καφενεδάκι, του Κώστα χωρίς ιδιαίτερες πολυτέλειες, απλό και καθαρό όπου ο επισκέπτης με θέα το ηλιοβασίλεμα μπορεί να απολαύσει αξέχαστες στιγμές.
Απάνω Μύλοι
Απάνω Μύλοι
Ακολουθώντας ξανά το δρόμο των νερών για τους πάνω Μύλους, εικόνες της φύσης που ανακαλύπτεις είναι μοναδικές. Άλλωστε το στοιχείο του νερού είναι εδώ το κυρίαρχο. Η γοητεία που αναδεικνύεται με τους καταρράκτες και την αέναη κίνηση των νερών φροντισμένα απ’ τη φύση μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, δημιουργούν στιγμές υπέρτατης φυσικής μαγείας. Ένας ειδικός μηχανικός χωροταξίας που έχει αναλάβει το χωροταξικό σχεδιασμό της πόλης και των διαμερισμάτων του Δήμου Νάξου, όταν προσφάτως επισκέφθηκε τους Μύλους είπε: «Αν μου έλεγαν να επιλέξω ένα μέρος για να μείνω μόνιμα είναι αυτός εδώ ο τόπος». Στους Πάνω Μύλους συνυπάρχει το παλιό με το καινούριο. Εδώ γίνονται προσπάθειες συντήρησης και αναπαλαίωσης πολλών σπιτιών που μεταβιβάστηκαν τα τελευταία χρόνια σε «ξένους» νέους ιδιοκτήτες που έδειξαν όμως αρκετό μεράκι αγάπη και σεβασμό στην παράδοση.
Οι επεμβάσεις κατά κύριο λόγο αφορούν τη λειτουργικότητα των χώρων με διατήρηση της ενότητας και της ταυτότητας του οικισμού. Και αφού βρίσκεστε εκεί αξίζει τον κόπο ακολουθώντας το παραδοσιακό μονοπάτι, τα πάντα δίπλα στο δρόμο των νερών να φτάσεις μέχρι το Φλεριό που είναι η συνέχεια μιας διαδρομής αστείρευτης φυσικής ομορφιάς.
Το να αποχαιρετήσεις αυτό τον τόπο είναι πραγματικά δύσκολο. Εμείς ακολουθήσαμε το μονοπάτι που οδηγεί προς την μαρμαρωτή διασχίσαμε κάθετα την κοιλάδα σε μια απότομη διαδρομή και εκεί στο τέλος αυτού του μονοπατιού συναντήσαμε δύο ακόμα νερόμυλους. Είναι κτιριακά διατηρημένοι, χωρίς στέγες και παράθυρα παραδομένοι στην εγκατάλειψη και στην διάβρωση. Ακροβατώντας πάνω στους στις μεγάλες πέτρες διασχίσαμε το ποτάμι της Μαρμαρωτής με τα γάργαρα νερά και με γρήγορα βήματα βρεθήκαμε στην απέναντι όχθη του Μαστόρου. Με σφιγμένη την καρδιά και με ανάμικτα αισθήματα θαυμασμου και μελαγχολίας ρίξαμε μία τελευταία ματιά στα τρία μικρά χωριουδάκια των μύλων που σκαρφαλωμένα στις παρυφές της εκτεταμένης κοιλάδας, αγναντεύουμε αρκετή δόση μελαγχολίας το μεγάλο χωριό των Μελάνων που αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς...
Μετά από αυτό το μικρό αλλά γεμάτο εκπλήξεις οδοιπορικό μια σκέψη κατασταλάζει στην άκρη του μυαλού του αποτυπώνεται σαν θέση και άποψη. Οι Μύλοι είναι ένας τόπος με τεράστιες φυσικές ομορφιές. Αυτό από μόνο του όμως δεν είναι αρκετό χωρίς τις στοιχειώδεις εκείνες υποδομές για ένα άνοιγμα στους ορίζοντες της τουριστικής αξιοποίησης. Η ήσυχη αυτή γωνιά, η ευνοημένη από τη φύση, η ανέγγιχτη από την «Βαρβαρική επέλαση» του σύγχρονου πολιτισμού παραμένει άγνωστη και αναξιοποίητη. Ίσως όμως αυτό να είναι θετικό, για μια συνολική μελλοντική αξιολόγηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης αυτού του χώρου με την ένταξή του σε κάποιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα ήπιας μορφής πολιτιστικής, τουριστικής και αγροτικής αξιοποίησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου